Қызылша ауруының алдын алуға болады

Аурудың дендеп кетпеуінің бірден бір жолы — вакцинация.
Жалпы Қазақстанда қызылша ауруының өршуі 2023 жылдың басында белең ала бастады. Еліміздің әр аймағында қызылша ауруы туралы хабарламалар жарияланып жатты. Ең алғаш ауру Алматы қаласында тіркелді. Алайда, Денсаулық сақтау министрі бізде егілмеген балалардың тіркелуі, бұл жұқпалы аурудың Ресейден, Египеттен, Түркия елдерінен енбе инфекция болып таралып жатқанын айтты. Аурушаңдық екпе алмаған балалар арасында тіркелуде, сол себепті, балалрды уақытылы екпе алу, аймақтық жұмысты күшейту жөнінде тапсырма берілді.

Жалпы, Қазақстанда қызылшаға қатысты жағдай шиеленісті болып қала береді. Елдің әр аймағында дәл осы аурудың көбею динамикасы сақталуда. Қазақстанда қызылшаның өршуі антиваксерлердің кең таралған қозғалысымен және халықтың кең иммунизацияланбаған қабатын қалыптастырумен байланысты. ДДҰ вакцинациядан бас тартуды адамзатқа жаһандық қауіп деп атады және біз қазір бұл қауіпті өз көзімізбен көре аламыз.

Қызылша дегеніміз не және онымен қалай ауырады?

Қызылша (measles morbillivirus қоздырғышы) — 0,9 жоғары жұқпалы контагиозды индексімен сипатталатын қауіпті вирустық инфекция (КИ — бұл ауру көзімен байланыста болғаннан кейін клиникалық көріністермен ауыратын бұрын иммунизацияланбаған адамдардың үлесі). Қызылша-бұл әлемдегі  өкпе обасынан кейінгі ең үлкен жұқпалы индекстердің бірі.

1963 жылы қызылшаға қарсы вакцина қолдану тәсілі енгізілгенге дейін және оның кең таралуына дейін бүкіл әлемде 2-3 жыл сайын ірі эпидемиялар орын алатын. Міндетті вакцинация пайда болғанға дейін қызылшадан болатын өлім жағдайы жыл сайын 2,6 миллионға жетті.

Measles morbillivirus — түшкіру, жөтелу немесе жұқтырған адамдармен тікелей байланыс арқылы таралады. Вирус өміршең болып қалады және адамды бетінде немесе ауада шамамен 2 сағат бойы жұқтыруға қабілетті. Жұқтырған адам бөртпе пайда болғанға дейін 4 күн және алғашқы бөртпелерден кейін 4 күн ішінде мүмкіндігінше қауіпті.

Балалардағы көрінісі

Measles morbillivirus инфекциясының алғашқы белгісі — дене температурасының күрт көтерілуі (әдетте инфекциядан 10-12 күн). Жоғары температура 4 күннен бір аптаға дейін созылады, әдетте жөтел, мұрын бітелуі, көздің қызаруы және жасаурауымен жүреді. Инфекцияның айрықша ерекшелігі-ұрттың шырышты бөлігінде ақ дақтар.

Температура көтерілгеннен кейін екі күннен кейін бөртпе пайда болады, көбінесе мойын мен беттің жоғарғы жағында. Аурудың дамуымен бөртпе төмен қарай таралып, ақырында қолдар мен аяқтарға жетеді. Бөртпелер 5-6 күнге созылады, содан кейін жоғалады. Бөртпе қызылша вирусын жұқтырғаннан кейін 7-18-ші күні пайда болады.
Қызылша вирусын жұқтырудың салдары өлімге әкелуі мүмкін, бірақ өлімнің көпшілігі осы инфекциядан туындаған асқынулармен байланысты.
Асқынулары

Біріншілік және екіншілік асқынулар:

1. Біріншілік асқынуларда инфекцияның айқын көріністері кезінде пайда болады, әдетте трахеобронхит, ларингит және тыныс алу жүйесінің басқа аурулары. Интоксикация басылғанда өте сирек энцефалит дамуы мүмкін. Барлық бастапқы асқынулар қызылша бөртпелерінің аяқталуымен бірге басылады.
2. Екіншілік асқынулар әдетте тыныс алу жүйесіне және асқазан-ішек жолдарына әсер етеді. Қызылшаны жұқтырғандар ЖРВИ-мен оңай ауырады, бұл олардың қосылу ықтималдығын және бактериялық инфекцияның қосылуымен асқынуды арттырады. Қайталама асқынулардың пайда болу ықтималдығы науқастың жасына кері пропорционалды және үш жасқа дейінгі балаларда жиі кездеседі. Асқынулар вакцинацияланбаған адамдарда жиі кездеседі.

Неліктен және қалай вакцинациялау керек?

Қызылша вирусынан спецификалық емі бар. Қызылшаны жұқтыру мүмкіндігін азайтудың жалғыз сенімді жолы-вакцинация. Бала екпе тізбесіне сәйкес 12-15ай аралығында және 6-жасқа толғанда салынады. салынады

Қазақстанда  вакцинация ұлттық вакцинация күнтізбесіне сәйкес барлық адамдар үшін міндетті болып табылады, ол дәрі-дәрмектерді енгізу мерзімдерін көрсетеді және қызылшаға қарсы 30 жасқа дейін вакцинациялауды қамтиды. Қызылшамен ауырмаған және бұрын вакцинаның екі дозасымен вакцинацияланбаған еліміздің кез келген азаматы қызылшаға қарсы вакцинаны тегін ала алады. Вакцинаның екі дозасынан кейін аурумен байланыста болған кезде қызылшаны жұқтыру қаупі 5% — дан аспайды.

Жоспарлы түрде бірінші вакцинация бір жаста, ал ревакцинация 6 жаста жүргізіледі. Иммундық мәртебесі туралы ақпараты жоқ ересектерге үш айдан 30 жасқа дейінгі вакцинаның екі дозасы егілуі керек, егер олар қауіп тобына жатса (дәрігерлер, мұғалімдер, әлеуметтік қызметкерлер және т.б.).

Сізде қызылша вирусына қарсы иммунитет бар-жоғын тек антиденелерге талдау жасау арқылы білуге болады.

Жібек Қаратаева,

Шымкент қалалық №5 емхананың дәрігер-педиаторы.