Көк байрақты көтеріп жүруге неге тыйым салынады?  

Қостанай облысының Рудный қаласында Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесін 21 наурыз күні тойлаған жарамазан айтушыларға біршама тыйым салынды. Бұл әлеуметтік желіде кеңінен талқылануда.
Айта кетейік, биыл Ораза айында жарамазан айту дәстүрін Қазақстан Мұсылмандары Діни басқармасының ұйытқы боулымен еліміздің барлық өңірлерінде мешіт жамағаттары жаңғыртқан еді. Осы шараға қатысушы рудныйлықтар жарамазан айтып келе жатып, «Мемлекеттік туды көтеріп жүруге болмайды» деген тиымға тап болады.

Осыған байланысты бізге Рудный қаласының тұрғыны Сабыржан Тайфин (суретте) былай деп айтып берді: «Жарамазаншылар бірнеше күн бұрын қала әкімдігінен рұқсат алып, жүру кестесін белгіледік. Әншілерді ұлттық киім киген қырықтан аса қала тұрғыны қолдап, топтың алдында 2 адам, артында 2 адам көк байрағымызды көтеріп, тұрғындарға мерекелік көңіл-күй сыйламақ болғанбыз. Қаланың бас имамы Серік Рахым оразаның жарамазан эстафетасын жалғастыруға Арқалық қаласындағы «Мухтасиф Әлмұхаммед молла» мешітіне арнайы видео жазба жолдады. Осылай орталық мешіттен көтеріңкі көңіл күймен ән-күйлетіп бастау алған шеру «Сулпак», «Меркури», «ГУМ» супермаркеттері мен «Арман», «Галактика» базарларынан өтіп, «Бақ-Бақ» базарына барғанда аудан әкімінің орынбасары Сәкен Қоқышов «облыс прокуратурасынан туды көтеріп жүрмеу туралы тапсырма келгенін айтып, байрақты жинауды бұйырыпты» деген хабар келді. Талап орындалмаған жағдайда жарамазаншыларға айыппұл салынатынын ескерткен. Біз талапты орындауға мәжбүр болдық».

Қоғамдық тәртіпті бұзбаған, заң талаптарына қайшы келмеген болса прокуратура тарапынан неге мұндай талап болғанын біз де түсіне алмадық. Сол себепті жергілікті тұрғындардың пікірін білмек мақсатта бірнеше қоғам белсенділеріне қоңырау шалдық.

Алғаш тілдескен Жанат Байдуллаева (суретте) ол күні Астана қаласында болғанын, жарапазан айту шеруіне қатыса алмағанын, алайда әкімнің орынбасары Сәкен Қоқышов пен ішкі саясат бөлімінің басшысы Гүлшат Ермешековадан ондай тапсырма болғаны рас екенін айтты.

Тағы бір белсенді Жалғасбек Дүйсбаев (суретте) мереке күні көк туды көтеріп жүргенінен прокуратура мен әкімдіктегілердің неге сескенгенін түсінбейтінін, сондықтан бұл мәселеге қатысты ресми түсіндіруді талап етіп, облыс прокуратурасына хат жазғанын білдірді. Әнші Ақылбек Ақниязов өзінің ән айтып, алдыңғы қатарда жүргендіктен, артта не болып жатқанын кейін біліпті. Бізге жеткен мәлімет бойынша осы ескертуден кейін көк байрағымыз жиналып, жарамазаншылар үйлеріне тарап кеткен.

Өз елімізде жүріп, өзіміздің көк байрағымызды желбірете алмауымызға не себеп? Бұл не қылған жалтақтық, жасқаншақтық? Шетелдерге шықсаңыз, өз елдерінің туын мақтанышпен желбіреткен жергілікті тұрғындардың осынау іс-әрекетіне еріксіз риза боласың. Ал Түркия елінде қадам бассаңыз мемлекеттің қызыл туының желмен желбіреп тұрғанын көресіз. Тіпті, пәтерінің балконына да тігіп қойғанына қарап түрік ағайындардың патриоттығына қызығасың. Бұл көріністен ешқандай қылмыстың немесе құқық бұзушылықтың нышаны байқалмайды. Көк байрағымызды алып жүруге не кедергі болғанын білмек мақсатта Рудный қаласы әкімінің орынбасары С.Қоқышовқа, ішкі саясат бөлімінің басшысы Г.Ермешекова мен әкімнің көмекшісі С.Дуановқа хабарласқанымызбен, тілдесу мүмкін болмады. Жұмыстары қауырт па, әлде халықпен ашық байланысқа қырын қарай ма, әйтеуір телефондарын көтермеді.

Еліміздің мемлекеттік рәміздер туралы Заңы бұл турасында не дейді? ҚР мемлекеттік туы туралы 2-тараудың 4-бабындағы 1 тармақтың 9) және 10) тармақшасында: «Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мерекелері күндерінде, ант қабылдау кезiнде, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері күнін мерекелеу, ресми және салтанатты рәсімдер, спорттық іс-шаралар кезінде» туды ұстауға болатыны көрсетілген. Заң талаптарына сүйенсек, мемлекеттік туды Наурыз мерекесінде көтеріп жүру заңға қайшы емес. Керісінше адамға патриоттық сезім сыйлайды. Олай болса Қостанайдың прокуратурасы мен Рудный қаласының әкімдігі қандай заңға сүйеніп тыйым жасап, неден жасқанды екен?

Осыдан бірнеше ай бұрын әлемжеліде Рудный қаласының әкімі В.Ионенконың Қостанай облыстық Жұмыспен қамтуды үйлестіру және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Г.Т.Әбеноваға 19.12.2024 жылғы 04-08/3017 санды шығыс нөмерімен жолданған хаты тарады. Онда қала басшысы 1991 жылдан бері қалаға 17369 адам, 5553 қандас отбасы көшіп келгенін айта келіп, Рудный қаласын 2025 жылы ерікті қоныс аударушылар тізіміне қоспауды сұрағаны айтылған. Бұл оның қаланың қазақтануынан сақтанғанын көрсетсе керек.

Сол себепті қоғам белсенділері «Ионенко Қазақстанда қалаға қазақтарды қоныс аудартқысы келмейді» деп айыптап, жоғарыдағы әрекетіне түсінік беруді, тіпті сотқа тартылуын талап еткендер де табылды. Әрине кейін басы дауға қалған әкім ондай ойы болмағанын айтып, ақталған сыңай танытты. Бірақ нақты нөмері мен шығыс уақыты көрсетілген ресми хатты жоққа шығару мүмкін емес еді.

«…Көк тудың желбірегені,
Қазақтың асқақ беделі.
Махаббат, қайрат екеулеп,
шымырлатқаны денені.
Көк тудың желбірегені –
жаныма қуат береді…»
Осы жалынды жырдың авторы Алмас Ахметбектің мына естелігі еріксіз көңіл тебірентеді:
1993 жылы азаттықтың он төртінші айында алғаш рет туған елімнің топырағына табаным тигенде, «Қорғас» бекетінен желбіреген Туымызды көрдім. Тудың құдіреті жүрегімді шарпып өткендей болды. Адамдардың асқақ сезімін аспаннан ағыл-тегіл шашып, мемлекеттілігі бар ел екенін меңзеген талай жұрттың желбіреп тұрған жалауын көріп жүрміз, бірақ сол сәтте көз алдымда тұрған ту мен үшін басқа еді. Ақында аяқасты келетін алақұйын сезім, шалқып келетін шабыт деген болады. Тап сол сәтте ту маған ғана арнап тіл қатып тұрғандай көрінді…

Иә, болашағымызды патриот етіп тәрбиелейік дегенде жар құлағымыз жастыққа тимейді. Бірақ, мемлекеттік рәміздерсіз, ұлттық құндылықтарсыз ұрпағымыз қалайша отаншыл болмақ? Бұл мүмкін емес. Ендеше, мемлекетшіл, елшіл ұрпақ тәрбиелегіміз келсе, патриоттықты тұншықтыратын әрекеттерден аулақ болғанымыз жөн. Көк туымыз көгімізде әрдайым желбірей берсін!

Ұлықбек ҮМБЕТ.