Жұқпалы аурулардың кең және жаппай таралған түрі дизентерия — ішек инфекциясы тобында алғашқы орындардың бірін алады. Дизентерия әдетте жыл бойы тіркеледі, бірақ жаз маусымында аурудың айтарлықтай өсуі байқалады. Ауа температурасының жоғарылауы дизентерия қоздырғыштарының өсуіне және көбеюіне жағымды әсер етеді, олар ұзақ уақыт бойы сыртқы ортада өміршеңдігін сақтап, тамақ өнімдерін ластауы мүмкін.
Ауру ағымның сипаты бойынша дизентерия өткір және созылмалы болып бөлінеді. Жедел дизентерия бірнеше күннен екі айға дейін созылады, ал 2 айдан астам уақытқа созылатын дизентерия созылмалы болып саналады. Дизентерияның қоздырғыштары — шигеллалардың әртүрлі типтері болып табылады, олардың басым түрлері — Зонне және Флекснер. Инкубациялық кезең 12 сағаттан 7 күнге дейін, орташа есеппен 2-3 күнді құрайды.
Жаңа туылған нәрестелер де, қарт адамдар да дизентериямен ауыруы мүмкін екендігі белгілі. Көбінесе ауру мектеп жасына дейінгі балалар арасында тіркеледі, өйткені балалар қажетті гигиеналық дағдыларға ие емес.
Инфекцияның негізгі көзі — дизентериямен ауыратын адам. Дизентерия су, тағам және байланыс-тұрмыстық жолдары арқылы беріледі.
Дизентерияның себептерінің бірі — үйде тамақ дайындау технологиясы мен сақтау жағдайларының бұзылуы. Азық-түлік кәсіпорындарында, әсіресе ет және сүт өнеркәсібінде, тамақтану кәсіпорындарында тиісті санитариялық-гигиеналық режимді сақтау үлкен маңызға ие. Бұл ретте инфекциялардың таралуында азық-түлік өнімдерін сақтау мен сатудың қажетті шарттары жоқ стихиялық сауда маңызды рөл атқарады. Дизентерияның таралуының маңызды факторы жуылмаған көкөністер мен жемістерді тамаққа пайдалану болып табылады.
Инфекцияны жұқтыру көбінесе инфекцияланған тамақ өнімдері мен олардың жартылай фабрикаттары, су арқылы болады.
Аурудың негізгі белгілері — әлсіздік, интоксикация, іштің ауыруы, тәбеттің болмауы, жүрек айну, дефекацияға жалған шақыру, шырышты сұйық нәжіс. Әр дефекация кезінде шырыштың мөлшері артады, фекальды массалар азаяды және жойылады, әрі қарай қан қоспасы бар «дизентериялық түкірік» түрінде аз нәжіс пайда болады. Егер адамда жоғарыда аталған белгілер пайда болса, дереу медициналық көмекке жүгіну керек.
Дизентерияны қоса алғанда, ішек инфекцияларының алдын алу үшін:
- тамақ алдында қолды сабынмен жуу, жемістерді, көкөністерді, қарбыздар мен қауындарды мұқият жуу;
- тез бұзылатын өнімдерді сақтау шарттарын қатаң ұстану;
- белгісіз қолдардан сүт өнімдерін сатып алмау;
- ет тағамдары мен құс тағамдарын дайындау кезінде температуралық режимді сақтау қажет.
- Аналар балаларды, әсіресе туылғаннан кейін алғашқы уақытта күту және тамақтандыру бойынша дәрігерлердің ұсыныстарын қатаң түрде орындауы керек.
Ауруды емдеуден гөрі алдын-алу дұрыс!
Ш.Көкебаева, Шымкент қаласы Тұран ауданының
санитариялық -эпидемиологиялық
бақылау басқармасының
бас маманы
